Riemen vast: Europa zet zich schrap voor nog vier jaar Trump

In zijn inauguratietoespraak gaf Trump meteen zijn visitekaartje af. Zo dreigde hij met hogere importtarieven die de Europese economie hard kunnen raken, wil hij de geschiedenis ingaan als vredesstichter door snel een einde te maken aan de oorlog in Oekraïne en wil hij dat de Verenigde Staten de controle over het Panamakanaal terugkrijgt.

'Onacceptabel en zorgelijk', vindt Kamerlid Kati Piri van GroenLinks-PvdA. "Het gaat over een soeverein land." Volgens D66-Kamerlid Paternotte speelt Trump zo dictators in de kaart. "Die uiten vaak vergelijkbare dreigementen en zullen nu altijd naar de president van Amerika wijzen als ze er kritiek op krijgen."

Op tafel

Directeur Anna van Zoest van de Atlantische Commissie maakt zich daar niet zo’n zorgen over. "Er zijn mensen die zeggen: Donald Trump zet de wereld op z’n kop. Hij stelt vraagtekens bij soevereine grenzen. En er zijn ook mensen – en tot die groep behoor ik – die zeggen: hij doet een openingsbod voor een onderhandeling. Wat hij nu op tafel legt is het begin van een gesprek waarbij hij vooral lijkt aan te sturen op meer toegang en concessies voor het Amerikaanse bedrijfsleven."

Wat Trumps plannen zijn en of die realistisch zijn, zie je in deze video:

Het ministerie van Buitenlandse Zaken houdt zich nog op de vlakte en zegt eerst Trumps uitspraken en decreten over buitenlands beleid te willen bestuderen. Afgelopen vrijdag erkende minister Veldkamp nog dat Trump af en toe stevige uitspraken doet. "Die neem ik op zich ook serieus. Maar we zullen zien hoe zich dat vertaalt in beleid."

Duidelijk is dat het komende jaren zeker geen business as usual zal zijn. "Ik denk dat we veel dingen anders gaan zien dan onder Biden", zegt VVD-kamerlid Eric van der Burg. "Maar dat hoeft niet automatisch slecht te zijn. Soms roept hij dingen waar ik ook ernstig mijn wenkbrauwen over frons. Maar ik denk echt dat het goed gaat komen."

Oorlog in Oekraïne

Niet iedereen is daar gerust op. "Mijn allergrootste zorg heeft te maken met de veiligheid voor Nederland", zegt Piri. "Trump heeft gezegd dat hij snel een einde wil maken aan de oorlog in Oekraïne. Maar het maakt wel uit of de oorlog wordt beëindigd op een manier waarbij Oekraïne wordt vernederd of niet."

"We gaan het zien", zei minister Brekelmans van Defensie afgelopen week nog. "We moeten ervoor zorgen dat Europa aan tafel zit als het tot onderhandelingen komt en dat de uitkomst goed is. Als de agressie van Poetin zou worden beloond met een slechte deal dan komt er in de toekomst meer agressie en zullen de kosten alleen maar hoger zijn."

Bovendien hamert Trump er al jaren op dat de Europese defensieuitgaven omhoog moeten. Twee weken geleden gooide hij de knuppel in het hoenderhok door te zeggen dat elke NAVO-lidstaat vijf procent van hun bbp (bruto binnenlands product) aan defensie moet besteden.

"Vijf procent lijkt me echt totale waanzin", reageert Piri fel. "We mogen niet naïef zijn. Er is meer geld nodig voor defensie. Het is gewoon een hele provocerende uitspraak van de Amerikaanse president, wetende dat de Amerikanen zelf 3,6 procent aan hun defensie besteden.

'Openingsbod'

Anderen reageren laconieker. "Ik zie het als een openingsbod en het begin van een gesprek waarbij je uiteindelijk toch ergens in het midden zal moeten uitkomen", zegt directeur Anna van Zoest van de Atlantische Commissie. "Het is geen nieuwe discussie, maar wel een waaraan door deze nieuwe president een enorme zwengel wordt gegeven."

"Je zou kunnen zeggen: het is wel eens goed dat iemand de boel echt eens opschudt. Een discussie die al jaren suddert wordt nu nieuw leven ingeblazen. Wij zijn nu in grote mate veilig vanwege de Amerikaanse bijdrage binnen de NAVO, omdat Amerika meer uitgeeft. Op het moment dat we dat wat gelijkwaardiger zouden trekken, kun je ook op andere fronten een gelijkwaardiger gesprek voeren."

Van der Burg denkt ook dat het een onderhandelingstactiek is. "Wat hij hier doet, is zeggen dat het percentage dat we nu uittrekken omhoog moet van twee procent naar een hoger getal."

Ook Trumps uitspraken om Groenland desnoods met geweld in te lijven moeten volgens hem met een korreltje zout worden genomen. "Dat is helemaal niet aan de orde."

Naïef

"Ik vind het wensdenken een beetje naïef", zegt Piri. "Als de president van Amerika die woorden uitspreekt moet je gewoon aannemen dat hij dat wil. Dan moet je er niet een strategie achter zien of het nuanceren. Als hij doorgaat met alles wat hij heeft gezegd te gaan doen, hebben we een heel groot probleem."

"Het is lastig dat deze president toch wat minder helder en minder transparant en voorspelbaar is dan vele van zijn voorgangers", zegt minister Veldkamp. "Maar het voordeel is wel dat hij een hele grote ambitie heeft om patstellingen te doorbreken."

In de video hieronder zie je de meest opvallende aankondigingen uit de inauguratietoespraak van Trump: