Trump zorgt voorlopig niet voor vrede in Oekraïne: 'Belangen liggen te ver uit elkaar'

Trump wil de Russische president Vladimir Poetin ontmoeten om te praten over de oorlog. "Regel het nu, en stop deze belachelijke oorlog! Het wordt alleen maar erger", schreef Trump deze week op zijn eigen socialmediaplatform, Truth Social. Volgens hem staat de Russische economie er slecht voor, en dat wil de nieuwe leider van Amerika gebruiken als drukmiddel.

"Als Trump Poetin hiermee wil overtuigen om concessies te doen, zal hij zeker falen", schrijft de Russische politicoloog Tatjana Stanovaja van de denktank Carnegie Center in Berlijn. "Volgens Poetin functioneert de economie niet alleen goed, maar is die ook een bron van trots, vooral in vergelijking met westerse economieën. Hij beschouwt de toestand van de economie niet als een factor die hem zou dwingen om te onderhandelen over Oekraïne."

Duurzame vrede

"Tijdens zijn verkiezingscampagne heeft Trump gezegd dat hij snel een einde wil maken aan de oorlog, maar inmiddels begrijpt het team van Trump dat de situatie veel ingewikkelder ligt. En dat een snel staakt-het-vuren voor geen enkele partij echt voordelig is", zegt Oost-Europadeskundige Julia Soldatiuk-Westerveld van het Instituut Clingendael. Een snel einde aan het bloedvergieten kan betekenen dat de oorlog ook snel daarna weer oplaait.

"We gaan ons inzetten om het conflict te beëindigen op een manier die duurzaam is, wat betekent dat we niet alleen willen dat het conflict eindigt om vervolgens over twee, drie of vier jaar weer opnieuw te beginnen", zegt de nieuwe minister van Buitenlandse Zaken van de Verenigde Staten, Marco Rubio. "We willen stabiliteit brengen."

De Russische president heeft nu geen reden om te stoppen met zijn oorlog tegen Oekraïne, zegt Stanovaja: "Als Poetin de oorlog nu zou stoppen, zou Oekraïne waarschijnlijk zijn inspanningen versnellen om lid te worden van de NAVO en zijn militair-industriële complex weer op te bouwen. Zelfs als een NAVO-lidmaatschap een ver vooruitzicht blijft, zou het bondgenootschap zijn aanwezigheid in Oekraïne versterken, precies wat Poetin wilde voorkomen door de oorlog te beginnen."

Poetin wil 'rustig praten'

Ondanks de geringe kans op een akkoord wil Poetin naar eigen zeggen 'rustig gaan praten' met Trump. "Wij geloven de uitspraken van de huidige president over zijn bereidheid om samen te werken. Wij staan ​​hier altijd voor open en zijn bereid tot onderhandelingen." Er zijn nog geen concrete plannen voor een ontmoeting.

"Ik denk niet dat we bang moeten zijn voor de uitspraken van Donald Trump over zijn bereidheid om Rusland tot onderhandelingen te dwingen", zegt de Oekraïense politiek analist Vladyslav Faraponov, hoofd van het Instituut van Amerikanistiek in Kyiv. "Trumps team begrijpt nu de risico's en mogelijke acties van het Kremlin veel beter dan tijdens zijn eerste termijn."

"Als Rusland kiest voor de traditionele aanpak van onderhandelingen, waarbij de inzet meteen wordt verhoogd en er onrealistische voorwaarden worden gesteld, raakt Trump daar al snel op uitgekeken", vertelt Faraponov aan RTL Nieuws. "In dat geval kan hij zelfs de militaire hulp aan Oekraïne verhogen om te laten zien dat hij niet zwak is."

'Frontlinie vastleggen op papier'

"Aan de onderhandelingstafel kan er op dit moment nog niet veel gebeuren, daarvoor liggen de belangen van beide kanten te ver uit elkaar. Op dit moment zijn onderhandelingen vooral een manier om de huidige verhoudingen aan de frontlinie vast te leggen op papier", zegt Soldatiuk-Westerveld.

Om te zorgen dat de oorlog definitief stopt, moeten Rusland en Oekraïne het onder andere eens worden over de verdeling van grondgebied, en de vraag of Oekraïne ooit deel mag gaan uitmaken van de NAVO en de Europese Unie. In een recente peiling geeft 54 procent van de Oekraïners aan dat het presidentschap van Trump goed kan uitpakken voor hun land, maar in dezelfde vragenlijst zegt 57 procent van de mensen dat een vredesakkoord 'gedoemd is om te falen' als Oekraïne niet al zijn grondgebied terugkrijgt.

In een andere peiling blijkt dat 90 procent van de Oekraïense bevolking wil dat hun land NAVO-lid wordt, terwijl 84 procent deel wil gaan uitmaken van de Europese Unie. Lidmaatschap van de NAVO wordt door veel Oekraïners gezien als de beste manier om te voorkomen dat Rusland later opnieuw aanvalt, maar voor Poetin is die stap onaanvaardbaar.

"Sommige leden van het team van Trump zinspelen op de mogelijkheid van onderhandelingen, maar tegelijkertijd beseffen ze dat Oekraïne niet onder ongunstige voorwaarden gaat onderhandelen", zegt Faraponov. "Daarom bestaat Oekraïnes strategie vooral uit het laten zien dat we bereid zijn om een ​​dialoog aan te gaan, maar alleen op basis van onze nationale belangen en echte veiligheid."

Gesprekken achter de schermen

Op diplomatiek niveau gaan de gesprekken in Europa en de VS nu vooral over drie onderwerpen, vertelt Soldatiuk-Westerveld. Het eerste is een staakt-het-vuren, en hoe die in stand kan worden gehouden. "Een staakt-het-vuren is in principe bedoeld om een opening te creëren voor onderhandelingen tussen Rusland en Oekraïne. Maar dan moeten beide kanten oprecht bereid zijn om te onderhandelen over een einde van de oorlog. Anders wordt zo'n staakt-het-vuren snel weer geschonden."

Dat leidt tot het tweede onderwerp: veiligheidsgaranties voor Oekraïne, of een alternatief voor harde veiligheidsgaranties. "Er wordt bijvoorbeeld gekeken naar de mogelijkheid om Europese vredestroepen in te zetten, die een staakt-het-vuren zouden kunnen bewaken. Die gesprekken zijn nog in een verkenningsfase, dat is niet concreet", zegt Soldatiuk-Westerveld.

"Er wordt gekeken naar de veiligheidsgaranties die Oekraïne op de lange termijn in staat stellen om zijn eigen veiligheid te garanderen, waardoor de Oekraïense positie in de mogelijke onderhandelingen ook sterker wordt. Vredestroepen zijn geen veiligheidsgarantie. Ze kunnen alleen ingezet worden om het staakt het vuren te monitoren, maar ze versterken niet noodzakelijk de positie van Oekraïne op lange termijn."

Het derde onderwerp waar diplomaten nu over praten zijn sancties: wanneer moeten die lichter of zwaarder worden? "Een staakt-het-vuren kan ruimte creëren voor sommige politici in Europa om te pleiten voor het opheffen of verzachten van sancties. Als dat gebeurt terwijl er geen definitieve vrede is, wordt Oekraïne zwakker", legt Soldatiuk-Westerveld uit.

Motivatie om te vechten?

"In Oekraïne is er nog bereidheid om door te vechten, en in de EU-lidstaten is er nog steeds bereidheid om Oekraïne te steunen, zowel op militair gebied als bij de implementatie van een vredesakkoord", zegt Soldatiuk-Westerveld. Ze vertelt dat het Oekraïense leger nog steeds gemotiveerd is, maar dat er wel verbeterpunten zijn.

"Bijvoorbeeld op het gebied van efficiëntie en de manier waarop wapens worden verdeeld tussen de legereenheden. En Oekraïne kan ook nog steeds profiteren van meer militaire steun uit het buitenland."

"Als het Oekraïense leger bijvoorbeeld meer luchtafweersystemen kan gebruiken aan het front, wordt het makkelijker om gewonden op te halen van het slagveld zodat ze snel behandeld kunnen worden en in leven kunnen blijven. En dat zorgt weer voor meer effectiviteit en motivatie in het Oekraïense leger."

Door het leger effectiever te maken wil Oekraïne ook nieuwe rekruten aantrekken. De mobilisatieleeftijd gaat voorlopig niet omlaag van 25 naar 18 jaar, maar de autoriteiten willen de komende tijd wel zorgen dat meer jonge mannen zich vrijwillig gaan melden. Oekraïne houdt daarmee rekening met een oorlog die nog veel langer kan duren.