Na 175 dagen puzzelen zijn partijen het eens over rechts kabinet
Net geen half jaar hadden de leiders van PVV, VVD, NSC en BBB nodig om tot een akkoord te komen over een nieuw kabinet. In de 175 dagen sinds de Tweede Kamerverkiezingen kwamen er twee verkenners en vier informateurs aan te pas om de puzzel te leggen. Al is het akkoord pas definitief als ook de vier fracties groen licht geven voor het onderhandelaarsakkoord.
PVV-senator Gom van Strien was de eerste verkenner, maar hij moest zijn opdracht op 27 november alweer teruggeven, nog voordat hij aan zijn opdracht kon beginnen. Er liep een fraudezaak tegen Van Strien, die hij voor PVV-leider Geert Wilders verzwegen had. Hij noemde dit achteraf zelf 'een stommiteit'.
De achtergrond van zijn vertrek wordt in deze video uitgelegd:
PvdA'er Ronald Plasterk nam de taak als verkenner over. Op 11 december concludeerde hij dat een rechts kabinet van PVV, VVD, NSC en BBB mogelijk zou zijn. Na het Kamerdebat over dit eindverslag werd Plasterk aangewezen als informateur. Vervolgens onderzocht hij de mogelijkheden om een kabinet van deze partijen te vormen.
Het nieuwe jaar begon voor de vier partijleiders en hun secondanten op het landgoed De Zwaluwenberg in Hilversum. Onder leiding van Plasterk zouden goede gesprekken zijn gevoerd, maar inhoudelijk hielden de partijen hun kaken op elkaar.
Niet lang daarna begon het te rommelen. De VVD-fractie in de Eerste Kamer wilde voor de omstreden spreidingswet gaan stemmen, terwijl de Tweede Kamerfractie eerder tegen was. PVV-leider Geert Wilders zei daarop dat 'we een groot probleem hebben'.
Wilders gooide nog wat olie op het vuur met een serie vinnige tweets, waarop VVD-leider Dilan Yesilgöz op een VVD-congres naar hem uithaalde. Maar de partijen verlieten de onderhandelingstafel desondanks niet.
Begin februari leek NSC-leider Pieter Omtzigt opeens de gesprekken op te blazen. Hij liet onverwacht weten niet verder te willen praten. Dat zette bij de onderhandelende partijen kwaad bloed, vooral omdat het nieuws via de media naar buiten kwam, terwijl de partijen en de informateur van niets wisten.
Na een fel Kamerdebat, waar vooral Omtzigt het zwaar te verduren kreeg, werd Kim Putters als nieuwe informateur aangewezen. Die stelde in zijn eindverslag half maart een 'programkabinet' voor op basis van een akkoord op hoofdlijnen. De nieuwe informateurs Elbert Dijkgraaf en Richard van Zwol kregen daarna tot 15 mei de tijd om de mogelijkheden te onderzoeken van zo'n kabinet met PVV, VVD, NSC en BBB.
De twee informateurs spraken lang met de afzonderlijke partijleiders. De week van maandag 6 mei was volgens Dijkgraaf en Van Zwol een 'cruciale week'. Dat werden twee weken, en er werd ook in op zaterdag verder gesproken.
Wilders hield de moed er in die periode in:
Vannacht kwamen de partijen heel dicht bij een akkoord, vandaag werden de puntjes op de i gezet. Het akkoord, van 25 kantjes, wordt nu in de vier fracties besproken.
Een zogeheten 'programkabinet' moet het akkoord later gaan invullen en uitvoeren. Het zal nog een aantal weken duren voordat een nieuwe ministersploeg op het bordes staat. En wie er dan als premier tussen staat, dat is nog onbekend, al zingt de naam Ronald Plasterk nadrukkelijk rond.
Politiek verslaggever Fons Lambie blikt alvast vooruit op het nieuwe kabinet: