Brabanders moeten vaker wachten op de trein dan de rest van Nederland

Het is goed te zien op de kaart hieronder: veel stations in de provincie Brabant scoren lager dan gemiddeld op punctualiteit. Op geen enkel station rijdt meer dan 96 procent van de treinen op tijd. Een groot verschil met het noorden van het land.

Daar rijden de treinen juist vaker op tijd. Station Sneek voert de lijst aan. Van alle 393 stations van Nederland staat dit station met een 'op tijd-percentage' van 98,9 procent op plaats 1. De hele top 6 bestaat trouwens uit stations op hetzelfde traject (Koudum-Molkwerum, Sneek Noord, Hindeloopen, Workum en Stavoren).

Helemaal onderaan de lijst staat station Eygelshoven Markt bij Heerlen, met een percentage van 85,1 procent.

Zo punctueel zijn de 393 stations van Nederland

De verschillen verklaard

Hoe korter de afstand en hoe simpeler het spoor, hoe vaker de trein op tijd rijdt. Vaak is het zo simpel als dat. Stations die op lange trajecten liggen en midden in een complex spoornet, zullen een lagere punctualiteit hebben dan stations zoals Sneek. Daar pendelt een treindienst op een kort traject heen en weer. Die lijn heeft geen samenhang met andere trajecten. "Dat speelt zeker mee bij het goede percentage van station Sneek", bevestigt Arriva, die daar de dienstregeling verzorgt.

Daar komt bij dat stations met internationale treinen vaak lager scoren. Daar heeft Eygelshoven Markt, het station dat het slechtst scoort, ook last van. De Arriva-lijn die daar rijdt, verbindt Maastricht en Aken met elkaar en is er nog maar sinds januari, zegt de woordvoerder van Arriva.

De trein heeft een nieuwe techniek die het rijden op zowel de Nederlandse als de Duitse elektriciteitsspanning mogelijk maakt en rijdt op een traject dat ook veel wordt gebruikt door het goederenvervoer. Arriva: "Die samenhang en complexiteit kan de punctualiteit negatief beïnvloeden."

De puzzel in Brabant

Dan Brabant nog. Hoe is het te verklaren dat daar zoveel stations lichtrood of rood kleuren? Reizigersvereniging Rover ziet een optelsom van problemen die een goede verklaring kunnen zijn. "Al is de algemene tendens dat de punctualiteit elk jaar wat beter wordt, de puzzel is in Brabant door krapte op het spoor bijna niet goed te leggen."

Bijvoorbeeld doordat op meerdere plekken er gelijkvloerse kruisingen zijn, bij Eindhoven, Tilburg en Vught, vertelt Freek Bos, directeur van Rover. "Daar moeten treinen geregeld op elkaar wachten en zo ontstaan zo extra vertragingen. Om meer treinen op tijd te laten rijden is spooruitbreiding nodig. Dit is bijvoorbeeld rondom Utrecht gebeurd, daar is de frequentie, punctualiteit en reizigerstevredenheid hoger."

Daar bovenop komen de vertragende goederentreinen. "Er gaat een goederenroute door Brabant die het voor de NS extra moeilijk maakt", bevestigt een woordvoerder van de NS.

Tenslotte zijn er dit jaar problemen geweest met de sowieso al storingsgevoelige hogesnelheidslijn. Daar maken treinen op de route Den Haag-Rotterdam-Breda-Eindhoven gebruik van. "In januari en februari hadden de treinen een mislukte software-update", zegt de NS-woordvoerder. "Deze is in het voorjaar opgelost, maar blijf je in het gemiddelde over het jaar wel zien.".

November is het dieptepunt

Dit jaar reed - tot op dit moment - 94,8 procent van de treinen op tijd. Niet op tijd wil zeggen dat ze vertraagd waren of zelfs uitgevallen. De afgelopen jaren werd min of meer hetzelfde percentage gehaald. 

We hebben het dieptepunt van het jaar (november) gelukkig al achter de rug. In het najaar is de punctualiteit op z’n slechtst. In de grafiek hieronder zie je de punctualiteit per maand, gebaseerd op gegevens van de afgelopen zeven jaar. Het percentage treinen dat op tijd rijdt, verschilt zelfs per dag, al zijn de verschillen wel erg klein.

Bijna als Zwitserland en Japan

Goed en wel zo eerlijk om even te benadrukken: Nederland doet het qua punctualiteit vrij goed. We worden in één adem genoemd met Zwitserland en Japan, weet Niels van Oort, onderzoeker openbaar vervoer aan de TU Delft. Waar volgens hem nog wat te winnen valt, is in de robuustheid van ons spoor.

"In hoeverre ons ov-systeem tegen een stootje kan, zoals een grote stroomstoring. Want het gaat een paar keer per jaar heel erg mis. Dan verspreiden de vertragingen zich als een olievlek over het hele land. We moeten weten hoe we zo'n storing kunnen voorkomen, hoe we die moeten opvangen als het gebeurt en hoe we de reiziger daar goed over informeren." 

Verantwoording: zo hebben wij de vertraging berekend

Voor dit onderzoek is gebruik gemaakt van gegevens uit InfoPlus, een systeem van NS en ProRail dat gebruikt wordt voor het tonen van reisinformatie op het station en het perron. Die gegevens zijn openbaar beschikbaar. Er worden automatisch updates gestuurd bij wijzigingen aan treinen (vertraging erbij, vertraging eraf, uitval en aankomst en vertrek op een station).

De percentages zijn berekend door te kijken naar alle treinen die reden of moesten rijden tussen 9 december 2018 tot 2 december 2019. Zo is in totaal van bijna 33 miljoen aangekomen en vertrokken treinen op Nederlandse stations bekeken of ze op tijd waren. Een aantal uur na aankomst van een trein op een station is de definitieve status vastgesteld. Treinen gelden als 'te laat' bij vijf minuten of meer vertraging of als ze zijn uitgevallen.