TNO kan met slimme glasvezel Russische spionage ontdekken

Dikke internetkabels op de bodem van de zee verbinden Europa met de Engeland en de rest van de wereld. Die kabels bestaan uit veel glasvezeltjes. Maar niet iedere glasvezel wordt ook echt gebruikt.

Precies die zogenoemde dark fibers kunnen straks schepen detecteren, dus ook schepen die mogelijk aan het spioneren zijn.

De glasvezelkabel voelt namelijk de geluidstrillingen van de scheepsmotor. Op het vasteland is dan precies te zien waar dat schip zich bevindt. Als het daar niet thuis hoort, dan kan dat reden zijn tot actie.

In onderstaande video zie je hoe de detectie in zijn werk gaat:

Door de oorlog in Oekraïne is de dreiging ook voor ons land toegenomen. Zo werd gasleiding Nordstream 2 opgeblazen. En in de Noordzee zijn meerdere keren Russische spionageschepen gezien.

Maatschappij ontwrichten met sabotage

De veiligheidsdiensten waarschuwden eerder al: wees niet naïef. "De dreiging die vanuit Rusland komt, is groot", zei Schout-bij-nacht Peter Reesink, directeur van de Militaire- Inlichtingen en Veiligheidsdienst (MIVD) bij de presentatie van het jaarverslag van de MIVD over 2023.

De Russen hebben een heel programma wat erop ingericht is om met name infrastructuur die onder water ligt in kaart te brengen. Omdat je die kunt verstoren, bijvoorbeeld door kabels door te knippen. En dat kan onze maatschappij ontwrichten.

Want we worden steeds afhankelijker van data, de digitalisering zet verder voort. De kabels in de Noordzee zijn daar heel erg belangrijk voor. Maar ook een groot deel van onze energievoorziening komt van zee, denk aan gas uit Noorwegen. Daarmee worden we afhankelijker van de infrastructuur daar. En dus kwetsbaarder voor sabotage.

Prototype getest

Er is nu overigens alleen nog een prototype, benadrukt Vincent Vandeweijer, geoloog en geofysicus van de Geologische Dienst Nederland, een onderdeel van TNO. Nu kunnen schepen die op een afstand van één tot twee kilometer van een kabel varen worden opgemerkt. "Dat kan mogelijk worden uitgebreid, maar hoeveel, dat is nu nog lastig te zeggen", aldus Vandeweijer.

Verder is getest met een stroomkabel naar een windmolenpark en met een telecomkabel die ruim honderd kilometer was. Of het monitoren van de omgeving van een kabel ook lukt bij kabels die veel langer zijn, is nu nog moeilijk aan te geven, aldus Vandeweijer. Met de huidige techniek is dit wel zo'n beetje de maximumafstand, maar je kunt ook versterkers plaatsen, zegt hij. 

Bij een kabel naar de VS is nu nog niet over de hele lengte na te gaan of er schepen in de buurt zijn. Maar er zijn nu al versterkers bij die kabels, voor andere doeleinden, en die zou je kunnen aanpassen.

1 tot 2 jaar

Om ervoor te zorgen dat het systeem operationeel is, moeten nog wat technische verbeteringen worden gedaan, aldus Vandeweijer. Over één tot twee jaar kan het volgens hem zover zijn.

TNO zal niet zelf gaan nagaan of er schepen in de buurt van kabels liggen. "Aan de ene kant zou je denken dat dit een taak is van de eigenaar van de kabel, die verdient er geld mee. Dan moet je zo'n kabel ook goed bewaken. Aan de andere kant kun je ook kijken of er niet een taak ligt voor de overheid, daar kun je over discussiëren", aldus Vandeweijer.

Kosten

Als je een kabel 24 uur per dag in de gaten wilt houden, dan zijn daar nogal wat kosten mee gemoeid, zegt hij. Je moet dan denken aan computers met veel rekenkracht, die continu moeten draaien. Het gaat dan om honderdduizenden euro's per locatie.

Het systeem van TNO kan twee kabels tegelijkertijd uitluisteren. Dat aantal kan mogelijk verder omhoog. Of het om een telecomkabel gaat of een stroomkabel die voor het uitluisteren wordt gebruikt, maakt volgens hem niet uit.