Ooggetuige stadiondrama Indonesië: 'Ik vond mijn neefje tussen tientallen lichamen'

Iwan (44) bezocht zaterdag samen met zijn vrouw en kind als supporters van thuisclub Arema FC de wedstrijd in het Kanjuruhan-stadion in de stad Malang. Hij vertelt hoe hij met eigen ogen zag hoe de vlam in de pan sloeg, direct na de wedstrijd.

"Het gebeurde nadat de spelers naar de tribunes liepen om hun verontschuldigingen aan te bieden voor de nederlaag", zegt hij. "Een speler van ons team kreeg een klap op zijn achterhoofd van een van de thuissupporters die het veld was opgelopen."

'Ongericht traangas afgevuurd'

Op meerdere video's is te zien hoe naar schatting enkele honderden supporters het veld op liepen na de wedstrijd om te rellen, en hoe de spelers in alle haast van het veld vluchtten. Toen de situatie enigszins gekalmeerd was, reageerde de politie volgens Iwan buitenproportioneel op de mensen die zich op dat moment nog op de tribunes bevonden.

Hijzelf stond op de hoofdtribune aan de andere kant, maar zag hoe het mis ging op de andere tribunes. "Er waren daar geen confrontaties tussen supporters gaande, en voor een tijdje was alles weer rustig. Er werd gevloekt, maar niet gevochten. Maar toen de supporters het stadion wilden verlaten, werd er ongericht op de tribunes traangas afgevuurd. Zonder rekening te houden met schreeuwende vrouwen en kinderen."

Deuren blijken dicht

Een mede-supporter liep naar beneden en zou agenten hebben gesmeekt om geen traangas te gebruiken, maar hij werd volgens Iwan geslagen en getrapt. Hij omschrijft de situatie die volgde als 'chaotisch' en 'vol paniek', toen mensen het stadion zo snel mogelijk probeerden te verlaten, maar in de verdrukking raakten.

"Bij de tribune onder het scorebord die toegankelijk is via toegangspoorten 10, 11, 12 en 13 bleven de deuren dicht. Of waren ze doelbewust weer gesloten? We vragen het ons allemaal af. Normaal gesproken gaan deze deuren zeker een kwartier voor het einde van de wedstrijd open."

Op een foto die gemaakt is door een vriend van Iwan is te zien hoe slachtoffers op een rij naast elkaar liggen op de grond. Hun gezichten zijn blauw aangelopen. Op een andere video die hij deelt, is te zien dat een enkeling overeind wordt geholpen of weg wordt gedragen, maar dat de mensen daaromheen roerloos blijven liggen.

Geen kant op

Een van de slachtoffers is zijn neefje van 22 jaar oud, en meerdere bevriende supporters. "We zijn langs alle ziekenhuizen in de buurt gegaan. Ze lagen vol met mensen, ik zag overal de lichamen op de grond liggen alsof het neergegooid afval was. En ik vond mijn neefje pas om 03.00 uur 's nachts, in de middelste rij tussen tientallen lichamen van slachtoffers."

Iwan is woedend over het optreden van de politie. "Waarom hebben zij zich op de tribunes gericht, waarom gingen ze niet naar de relschoppers op het veld? 99 procent van de slachtoffers is in de verdrukking gestorven na het inzetten van traangas op mensen die geen kant op konden. Dat was erg wreed, waarom hebben ze dat gedaan? De verslagenheid is groot."

Minstens 125 doden

Twee dagen na de ramp wordt alsmaar meer bekend van het drama dat zich voltrok na de wedstrijd tussen Arema FC en Persebaya Surabaya. Daarbij kwamen minstens 125 mensen om het leven, onder wie 32 kinderen. Het wordt niet uitgesloten dat het aantal slachtoffers nog verder oploopt van wat nu al een van de grootste stadionrampen ooit wordt genoemd.

Het inzetten van traangas in volle stadions is volgens de regels van de wereldvoetbalbond FIFA verboden. "De vraag is nu: hoe heeft het zo enorm mis kunnen gaan?", zegt Zuidoost-Azië-correspondent Thom Schelstraete. "De Indonesische overheid belooft een onderzoek in te stellen naar het ingrijpen van de politie. Ook worden families van slachtoffers gecompenseerd, met omgerekend zo'n 3000 euro." 

Onder de Indonesiërs die hij sprak, heerst veel wantrouwen naar een onderzoek dat is ingesteld door de nationale Indonesische voetbalbond PSSI. "Dat is juist de voetbalbond die deze wedstrijden organiseert. De mensen hier zien dat als een slager die zijn eigen vlees keurt."

Amnesty International roept op tot een 'snel, grondig en onafhankelijk onderzoek' naar het gebruik van traangas in het stadion. Ook wil de mensenrechtenorganisatie dat degenen die in de fout zijn gegaan door een onafhankelijke rechtbank worden berecht. Intussen is alvast duidelijk geworden dat de politiechef van Malang, Ferli Hidayat, in de nasleep van de stadionramp is ontslagen.