Kampioen vaccineren én weinig besmettingen: in Portugal gaat het beter

"De hoge vaccinatiegraad is absoluut de reden dat we op dit moment zo weinig mensen met corona in het ziekenhuis hebben", zegt Miguel Prudêncio, onderzoeker aan het iMM, een biomedisch instituut in Lissabon. Momenteel zijn er in Portugal een paar honderd besmettingen per dag en liggen er zo'n zestig mensen op de intensive care. "Dat zijn voornamelijk ouderen die al erg fragiel zijn. In de jongere leeftijdscategorieën zien we bijna geen zieken meer."

Eigen verantwoordelijkheid

Portugal kan daarom veel restricties loslaten. Premier Antonio Costa kondigde aan dat het land nu een fase van 'eigen verantwoordelijkheid' aanbreekt. Bars en clubs zijn open, al heb je daar nog wel een QR-code nodig om binnen te komen. Maar op andere plekken zijn er vrijwel geen restricties meer.

"Alles is weer mogelijk", zegt Mark Teering. Hij werkt als teamleider in een callcenter in Lissabon en woont daar nu zes jaar. "Maar iedereen houdt zich nog steeds heel erg aan de regels die er eerder waren. Zelfs buiten dragen mensen mondkapjes, iedereen houdt afstand en desinfecteert de handen. Het is echt een automatisme geworden."

Prudêncio benadrukt dat een combinatie van de hoge vaccinatiegraad en het naleven van de regels uiteindelijk heeft geleid tot het lage aantal besmettingen. "We wisten van tevoren dat vaccins tot op bepaalde hoogte bescherming bieden."

Schrikbeelden

Begin dit jaar was de situatie in Portugal compleet anders. In januari en februari lagen de ziekenhuizen vol met coronapatiënten en waren er op den duur meer dan 300 doden per dag. Er moesten zelfs mensen naar Oostenrijk gebracht worden, omdat de zorg in Portugal zelf het niet meer aankon. 

Volgens veel mensen hebben die schrikbarende beelden ook de vaccinatiebereidheid in het land omhoog gekrikt. "Ik denk ook dat de angst van toen er nu nog steeds voor zorgt dat mensen, vooral ouderen, voorzichtig zijn", zegt Prudêncio.

Ook Mark Teering herinnert zich de beelden van toen. "Het was echt apart om te zien dat er wachtrijen met ambulances en loeiende sirenes waren. Dat is echt iets wat ik alleen uit oorlogsfilms ken, maar ineens was dat realiteit." Daarnaast ziet hij ook hoe de coronacrisis veel bedrijven heeft geraakt. "Mensen verdienen hier best weinig, terwijl het leven niet goedkoop is. Ze realiseren zich hier dat vaccineren de makkelijkste en snelste weg is om verder te gaan met je leven."

Vaccinatiecultuur

Het succes van de hoge vaccinatiegraad in Portugal is grotendeels te danken aan de 60-jarige voormalige duikbootcommandant Henrique Gouveia e Melo. Hij leidde de vaccinatiestrategie. De inzet van een militair in plaats van een politicus als boegbeeld van de campagne bleek te werken. "Hij is benaderbaar, maar ook streng. En dat heeft geholpen", meent Prudêncio. "Mensen kregen het gevoel dat de situatie bij hem in goede handen was."

Daarnaast speelt ook mee dat Portugal altijd al een hoge vaccinatiebereidheid heeft gehad. "Wat ik om me heen hoor, is dat mensen van kinds af aan wordt meegegeven dat vaccins goed zijn", zegt Teering. "Mensen denken: het heeft nooit geschaad, dus waarom zou dat nu wel zo zijn? Mensen vertrouwen, veel meer dan in Nederland, op de overheid en gezondheidsorganisaties. Ze volgen makkelijker."

Communicatie was goed

"Portugezen houden ervan om te klagen over de autoriteiten, maar hebben er ook veel respect voor", lacht Prudêncio. "Het is heel typisch, maar ik heb er geen diepere verklaring voor. Autoriteiten hebben hun taak prima volbracht als het gaat om de communicatie."

Ook wetenschappers hebben een belangrijke rol gespeeld in het proces, zegt hij. "We hebben veel mediaoptredens gedaan, alles zo goed mogelijk uitgelegd en vragen van bezorgde mensen beantwoord."