Zwenkarm, kabelgoot of los over de stoep: gemeenten worstelen met wirwar aan laadkabels

"Hier struikel je over de kabels", reageert Sandra na een oproep van RTL Nieuws op Facebook. "Daar gaat ons straatbeeld", verzucht een ander. Een derde beklaagt zich erover dat een auto op de stoep staat en een laadkabel vanuit de tuin 'gevaarlijk' over het trottoir hangt. "De gemeente doet er niks aan."

Het is op zijn zachtst gezegd wennen, al die elektrische auto's en kabels in de straat. Waarom doen mensen dit? En wat zijn eigenlijk de regels?

Twee redenen

Een verlengde private aansluiting (VPA) wordt het genoemd: een laadkabel van privéterrein naar een auto op openbaar terrein. Er zijn twee redenen waarom we steeds meer van zulke VPA's zien, zeggen ze bij de Vereniging Elektrisch Rijders. 

Ten eerste: soms zijn er onvoldoende openbare laadplekken in de straat. Ten tweede: wie geen eigen oprit heeft, laadt het liefst op met elektriciteit van de eigen meterkast omdat dit veel goedkoper is. Wie zonnepanelen heeft en direct laadt als die panelen elektriciteit leveren, ontloopt zo ook nog eens terugleverkosten. Wie een dynamisch contract heeft, kan laden op goedkope uren - en soms zelfs gratis.

Het is soms een zooitje op straat, zoals deze video laat zien:

Het probleem voor (toekomstige) elektrisch rijders: sommige gemeenten verbieden het neerleggen van een kabel, bijvoorbeeld omdat het onveilig zou zijn. Een vaste kabel, onder de stoep bijvoorbeeld, ziet men soms ook niet zitten, uit vrees voor claimgedrag met betrekking tot een openbare parkeerplaats.

Sommige gemeenten staan het wel toe, het beeld is nogal divers. Een paar voorbeelden:

Van kabelmat tot kabelgoot

In Zaltbommel is het verboden. "Het plaatsen van kabels (en kabelgoten) is niet veilig", staat er op de website. Inwoners kunnen daar alleen laden bij openbare laadpalen, of op de eigen oprit.

In de gemeente Haarlemmermeer is het neerleggen van een kabel wél toegestaan, als je die maar afdekt met een kabelmat. Andere oplossingen, zoals speciale kabelgoottegels, willen ze niet. 

In Enschede is het precies omgekeerd. Hier willen ze juist wél kabelgoottegels. Voor 500 euro legt de gemeente een paar van die tegels voor je neer. Andere oplossingen, zoals een laadarm die de kabel door de lucht trekt, zijn niet toegestaan.

Haarlem enthousiast over kabelarm

In Haarlem is dan weer wél enthousiasme voor zo'n kabelarm, ook wel zwenkarm of laadarm genoemd. Een meerderheid in de gemeenteraad stemde er in maart positief over. Maar ambtenaren worstelen er nog mee, zo blijkt. Ze zijn al een jaar bezig om precieze regels te formuleren. Inwoners moeten maar afwachten.

Zo ziet zo'n zwenkarm eruit:

Marco kreeg dwangsom na ophangen laadarm

Niet alle gemeenten hebben een duidelijk beleid. Een illustratief voorbeeld is de zaak van Marco Verduin uit de Gelderse gemeente Hattem. Hij wilde best een gootje of een andere oplossing om de kabel in te leggen, vertelt hij, maar na twee jaar tevergeefs wachten op antwoord was zijn geduld op. Hij installeerde een laadarm. Dan hoefde de straat niet open en zou niemand daar last van hebben.

"Ik kreeg nog diezelfde dag een bericht van de gemeente: die laadarm moest zo snel mogelijk weg", vertelt hij. Marco vertikte het en besloot er een zaak van te maken. Die liep zo hoog op dat het leidde tot een dwangsom van 18.000 euro. 

'Ontsiering van de openbare ruimte'

Het probleem? Volgens de gemeente geeft de arm een 'ongewenst verrassingseffect' en is het een ontsiering van de openbare ruimte. "Hij brengt een industriële uitstraling in een mooie, warme straat." De laadarm ligt inmiddels in Marco's schuur. De juridische procedure is nog gaande.

Marco wil vooral één punt maken: "Gemeenten laten het na om tijdig beleid te maken. Ze hobbelen erachteraan in plaats van dat ze meedenken met de burger. Ze hadden ook kunnen zeggen: we maken een gootje in het trottoir. Dat zou ik fantastisch hebben gevonden. Zo'n laadarm kostte mij 2000 euro. Ik heb daar geen enkel belang bij gehad."

Belangenorganisaties roepen de overheid op om de verlengde private aansluiting toe te staan. Zo maken meer mensen de overstap naar een elektrische auto. Nu zijn het vooral de mensen met een eigen oprit die goedkoop kunnen laden. Dat is onrechtvaardig, zegt Maarten van Biezen van de Vereniging Elektrisch Rijders.

"Met een dynamisch contract betaal je bijna niks voor het laden, voor een habbekrats is je auto vol. De prijzen op straat zijn vijf keer hoger en ook nog eens voor een vast tarief, voor de balans van het netwerk willen we toch juist dat mensen buiten de spits laden?" 

'Je vergroot de inkomensongelijkheid'

Gemeenten moeten actiever gaan nadenken over hoe mensen het best kunnen thuisladen, zegt Ton Abbenhuis van ChargeArm, een bedrijf dat van die laadarmen aanbiedt. Ook hij zegt: als je niks regelt, vergroot je de inkomensongelijkheid. 

"Als dit zo doorgaat, ga je muiterij krijgen. Gemeenten komen niet met een alternatief. Wij denken dat alleen maar nee zeggen tegen privaat laden voor je inwoners op termijn een onhoudbare positie voor de gemeenten gaat zijn."

'Er moet landelijk beleid komen'

Vereniging Eigen Huis (VEH) vindt het noodzakelijk dat er landelijk beleid komt. Dat gemeenten nu heel verschillend omgaan met laadkabels vindt de vereniging een 'onwenselijke situatie'.

"Onze inzet is dat het gereguleerd moet worden", zegt Maarten van Biezen van de Vereniging Elektrisch Rijders. "Op veel plekken is het niet goed geregeld. Dan maar geen elektrische auto, denken mensen."

Belangenafweging

Waarom staan gemeenten dit niet gewoon toe? Wat is het probleem? Edwin Buitelaar, hoogleraar ruimtelijke ordening, zegt dat iedere gemeente voor een belangenafweging staat. "Gemeenten zijn natuurlijk gebaat bij het stimuleren van elektrisch rijden vanwege het realiseren van klimaatdoelen maar ook vanwege verbetering van de lokale luchtkwaliteit. Aan de andere kant leidt het trekken van een kabel tot een gedeeltelijke privatisering van de openbare ruimte." 

Dat toe-eigenen is ongewenst, maar gebeurt vaker. En dat wordt ook vaak gedoogd. Denk aan de bankjes die mensen voor hun huis zetten. "Dat wordt vaak oogluikend toegestaan omdat het woongenot zwaarder weegt dan de handhaving van het vrijhouden van de openbare ruimte." 

'Verbieden is niet de oplossing'

De hoogleraar kan zich voorstellen dat sommige gemeenten ingrijpen bij onveilige situaties, bijvoorbeeld als er een kabel over de stoep ligt waardoor mensen kunnen struikelen.

Hans André de la Porte van de Vereniging Eigen Huis heeft begrip voor dit argument. "Oplossingen daarvoor zullen per situatie verschillen. Maar simpelweg verbieden van laadkabels is niet de gewenste oplossing."

Als tijdelijke oplossing gewenst

Een oplossing zouden speciale kabelgoottegels kunnen zijn, zegt Van Biezen. "Wij snappen ook: voor de toekomst is het geen oplossing als iedereen een lijntje heeft lopen over de straat naar zijn auto. Maar we zitten in een transitie, het helpt enorm om elektrisch rijden populairder te maken. Wij vinden het als tijdelijke oplossing gewenst."

Vereniging Eigen Huis wil 'pragmatische oplossingen' waarbij het rijk 'heldere kaders stelt die gemeenten, passend bij de lokale omstandigheden, kunnen invullen'. "Met innovatieve en creatieve oplossingen is nu al veel mogelijk, zo laten elektrische rijders zelf al zien op verschillende forums. Het is van groot belang om die mogelijkheden goed te beoordelen en mee te nemen in lokaal beleid."

Openbaar laden met tarief van thuis

Tot slot: zijn er geen slimmere oplossingen? Technisch is het in de toekomst mogelijk om bij openbare laadpalen te laden tegen tarieven die je thuis ook hebt. Daarvoor is een administratieve koppeling nodig. De gemeente Tilburg volgt deze ontwikkeling 'met veel interesse'.

Of is het laden op straat straks helemaal niet meer nodig? Maarten Steinbuch, hoogleraar automotive aan de TU Eindhoven: "De grote trend is dat elektrische auto's steeds goedkoper worden en dat je grotere batterijen krijgt die niet meer elke dag geladen hoeven te worden. Mijn verwachting is dat het steeds normaler wordt dat je, net als met een brandstofauto, naar de pomp gaat om te snelladen."

'Het is aan gemeenten zelf'

"Het is aan gemeenten zelf om te bepalen of zij laadkabels over stoepen toestaan", reageert de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG). "Alleen zij kunnen de afweging maken of iets wel of niet kan in hun gemeente, of zelfs op straatniveau. In een straat waar veel mensen lopen, of waar bijvoorbeeld een verzorgingshuis staat, kan een losse kabel tot gevaarlijker situaties leiden dan bij een doodlopende weg in een kleine gemeente. En omdat de kabel over gemeentelijke grond loopt, kan de gemeente aansprakelijk worden gesteld als iemand valt. Zoals een gemeente ook aansprakelijk is als iemand valt over een losse stoeptegel. Gemeenten bepalen dus zelf óf en waar laadkabels over de stoep zijn toegestaan en dat leidt inderdaad tot gemeentelijke verschillen."

Dit adviseert de overheid aan gemeenten:

De overheid heeft richtlijnen opgesteld voor gemeenten. Het advies is om elektrisch rijders een ontheffing van de Algemene Plaatselijke Verordening (art. 2:10) aan te laten vragen om een laadkabel te gebruiken voor het opladen van de elektrische auto, onder de voorwaarde dat de e-rijder geen verkeersonveilige situatie creëert.

In de richtlijn staat dat het laden voor eigen rekening en risico is. Verder staat in de richtlijn:

• Je installeert een laadpunt op eigen terrein
• De openbare parkeerplaats moet direct grenzen aan het trottoir
• De elektrische kabel moet in goede staat zijn
• Je kunt de openbare parkeerplaats niet claimen, deze blijft beschikbaar als openbare parkeerplaats
• Je houdt met het laden van je voertuig rekening met de buren
• De kabel mag maximaal 10 meter over het trottoir liggen. Dit is de afstand vanaf de grens van je eigen terrein tot aan de auto.
• Je legt de kabel voor zover mogelijk langs het trottoir.
• Je dekt de kabel op deugdelijke wijze af met een kabelmat zodat andere gebruikers van het trottoir geen hinder van de kabel ondervinden en hier niet over kunnen struikelen.
• Na gebruik ruim je de kabel en de kabelmat op.