Joyce kreeg kinderen van massaspermadonor Jonathan: 'Hij is ziek, maar we praten niet slecht over hem'

Joyce en haar man John – inmiddels alweer zo'n vijftien jaar samen en ruim twaalf jaar getrouwd - wilden dolgraag kinderen. Dat moest alleen wel gebeuren via een 'creatieve route', want John had eerder een sterilisatie ondergaan, nadat hij uit een eerdere relatie al drie kinderen had gekregen. Die viel niet meer ongedaan te maken.

"Maar dat vonden we geen probleem", zegt Joyce. "We waren ervan overtuigd dat we niet minder van onze kinderen zouden houden als het sperma van een donor zou komen."

En, benadrukt ze: "Dat blijkt inderdaad zo te zijn. We houden enorm veel van onze kinderen. Alissa is alweer 10, Aiden is nu 7."

Toch dankbaar, ondanks alles

Ook het volgende zegt Joyce met nadruk: "Het klinkt misschien gek na alles wat er gebeurd is, maar ik ben Jonathan toch ook dankbaar. Nog altijd. Ondanks al zijn fouten."

Ze probeerde zwanger te worden met hulp van een vruchtbaarheidskliniek, maar zeven pogingen liepen daar op niets uit. De volgende route, via een website waar donoren zichzelf aanbieden, gaf wel succes. "Al is dat een gekke wereld", zegt Joyce. "Sommige mannen eisen een rol te spelen in het leven van de kinderen. Anderen willen het alleen op de natuurlijke manier verwekken. Dat wilden wij allemaal niet."

Wel kwamen ze in contact met een man die Leon heette. Hij bracht ze in contact met Jonathan, een vriend van hem. "Jonathan eiste niets, terwijl hij overal voor open stond. Dat vonden we prettig."

Zijn profiel kwam bovendien overeen met dat van Joyce en John zelf. Blond, krullend haar, blauwe ogen. "Dat hebben we zelf ook."

Met z'n drieën maakten ze een lunchafspraak bij een Van der Valk-restaurant. "Hij maakte een goede indruk. Een normale man, een soort buurman of een leuke leraar. Hij had de uiterlijke kenmerken waarnaar we zochten. Intelligent, aardig, een open uitstraling."

Een flagrante leugen

Jonathan vertelde dat hij uit een groot gezin kwam en mensen met vruchtbaarheidsproblemen wilde helpen.

Tijdens die eerste afspraak vertelde hij ook meteen zijn eerst leugen, is achteraf gebleken. "Een flagrante leugen", zegt Joyce. "Ons kind zou het vierde kind worden dat met zijn sperma verwekt zou worden. En hij gaf aan het bij maximaal 25 kinderen te laten, wat ook de richtlijn in Nederland is."

Die richtlijn is er om een goede reden: het moet opgroeiende kinderen beschermen tegen de kans dat ze, zonder het te weten, een relatie aangaan of eigen kinderen krijgen met een bloedverwant. Dat laatste neemt grote gezondheidsrisico's voor het nageslacht met zich mee.

Wat daarbij ook meespeelt, zegt Joyce, is dat kinderen later op zoek gaan naar broers en zussen. "Maar als dat er tientallen of meer zijn, kun je onmogelijk met allemaal een persoonlijke band opbouwen. Dat is voor mensen emotioneel erg belastend. Je kijkt in supermarkten steeds om je heen om te zien of mensen op je lijken. Dat doe ik zelf ook continu, het wordt een tweede natuur. Je ziet vaak genoeg kinderen die op de mijne lijken, en dan zit je met vragen waar je nooit een antwoord op zult krijgen."

Maar Jonathan loog daar dus over, en niet zo'n beetje ook. "Ik weet zeker dat hij toen al meer dan 100 kinderen had verwekt bij klinieken, en vermoedelijk ook al meer dan 100 via particuliere contacten zoals bij ons. Achteraf erg wrang", zegt Joyce, "juist omdat het voor ons een belangrijke voorwaarde was. Was hij daar eerlijk over geweest, dan was het voor ons meteen klaar geweest."

'Mijn hart sloeg op hol'

Joyce en John kozen voor een bescheiden vorm van contact. Eens of soms twee keer per jaar stuurden ze een kaartje of een foto.

Toen, in april 2020, googelde Joyce zijn naam. Uit nieuwsgierigheid, vooral. Er kwam een artikel boven van de Amerikaanse krant The New York Times, waarin Jonathan met naam en toenaam genoemd werd. Hij was, schreven ze, een massaspermadonor die waarschijnlijk enkele honderden kinderen had verwekt. "Mijn hart sloeg op hol", zegt Joyce. "De achtbaan begon te rollen."

Ze stuurde hem een bericht waarin ze haar bezorgdheid uitte: was dit waar? "Hij begon meteen met het gedrag dat we nu van hem kennen. Een spraakwaterval met smoesjes. Tientallen berichten met hele lappen tekst waarin hij zichzelf vrijpleitte. Het kwam erop neer dat de media hem zwart wilden maken en volgens hem leugens schreven."

Joyce vond een facebookgroep met ouders die kinderen van Jonathan hadden. Ze sloot zich meteen aan. "Daarin werden foto's en verhalen gedeeld. Langzaam werd duidelijk dat het inderdaad om honderden kinderen ging. Verschrikkelijk. Paniek."

Jonathan bleek niet alleen via allerlei klinieken in binnen- en buitenland sperma te doneren, maar ook via privécontact, zoals hij met Joyce en John ook deed.

Jonathan deed niets fout, vond Jonathan

De lotgenotengroep werd in de volgende jaren flink groter, zegt Joyce. Er zitten niet alleen ouders uit Nederland, maar ook uit landen als Duitsland, Australië, Zwitserland en België. "Maar er melden zich ook mensen bij mij die niet in de groep willen, uit angst dat Jonathan meeleest."

Volgens Joyce zijn er bewijzen dat Jonathan meerdere pogingen heeft gedaan om zich, met nepprofielen waarin hij zich als vrouw voordeed, als lid toegelaten te worden tot deze groep.

Toen ook de media-aandacht in Nederland op gang kwam, koos Jonathan de vlucht naar voren. Hij verdedigde zich publiekelijk in talkshows, opmerkelijk genoeg door te beweren dat hij 550 kinderen had verwekt. Dat hij ouders misleidde door te liegen over het aantal verwekte kinderen, deed hij consequent af als een probleem van anderen: die waren wel erg ondankbaar, vond Jonathan. Hij had, vond hij zelf, alleen maar goed gedaan door mensen met een kinderwens te helpen.

In februari 2021 sprak hij met RTL Nieuws, toen nog onder de schuilnaam Peter. Hij beweerde toen dat het om 250 kinderen veel. "Ik vind het ook veel", zei hij, "maar ik vind het ook ontzettend leuk. Want alle kindjes zijn gezond, sociaal en doen het goed op school. Van alle 250 is er geen één ongezond. Dat mag ook wel gezegd worden."

Stichting Donorkind en een moeder spanden een rechtszaak aan. In april 2023 legde de rechter hem een verbod op: hij moest onmiddellijk stoppen met doneren, én hij moest een complete lijst leveren van alle plekken waar hij sperma gedoneerd had.

The Man With 1000 Kids

Afgelopen jaar publiceerde streamingdienst Netflix de documentaire The Man With 1000 Kids over Jonathans voortplantingsdrift. Ook Joyce werkte mee aan de film. De hernieuwde aandacht bewoog Jonathan er niet bepaald toe zijn eigen gedrag eens kritisch te beschouwen, zag Joyce tot haar ergernis. Integendeel, hij schoof opnieuw aan bij talkshowtafels om te vertellen hoe ondankbaar de klagers volgens hem zijn.

Aan tafel bij Eva Jinek zei hij dat Joyce 'in het extreme spectrum van agressie' zit. "Zelf weet ik wie het zegt", vertelt Joyce er nu over. "Ieder volwassen mens ziet dat hij een narcist is, dus dat doet mij niks. Maar wat wel lastig is: een klasgenootje van mijn dochter vroeg of ze thuis in elkaar werd geslagen door papa en mama, want een meneer op tv had gezegd dat haar moeder agressief was. Dat is echt niet fijn, als het de kinderen treft. Dat richt Jonathan dus aan, terwijl hij zelf het slachtoffer speelt."

In dat interview vertelde hij eveneens dat hij, ondanks een rechterlijke verbod, nog steeds sperma doneert – volgens hem alleen aan ouders die al kinderen van hem hebben en er zelf om vragen.

Volgens Joyce hebben zij en de makers van de documentaire hun best gedaan Jonathan niet als een slechterik af te schilderen. "In het belang van de kinderen. We wilden laten zien dat we vooral liefdevolle gezinnen zijn. We wilden de kinderen laten weten dat we trots op ze zijn. Dat is denk ik goed gelukt."

Joyce zegt nog altijd niet goed te begrijpen waarom iemand zó liegt over dingen die voor andere mensen zó belangrijk zijn. "Er is iets heel erg niet goed met hem. Hij is ziek. Hij vertoont alle kenmerken van narcisme. Hij kan niet kritisch naar zijn eigen handelen kijken en verwijt anderen dingen die hij zelf doet."

'Thuis praten we nooit slecht over hem'

In de afgelopen jaren zijn bij haar alle emoties voorbij gekomen – en veel van die emoties blijven tot op de dag van vandaag naast elkaar bestaan. "Ik ben ontzettend boos. Tegelijk ben ik dankbaar, want we hebben twee prachtige kinderen. Ik heb ook medelijden met hem."

Even later zegt ze: "Ik wil richting mijn kinderen niet mijn boosheid de boventoon laten voeren, want daar hebben zij alleen maar last van. Thuis praten we nooit slecht over hem, omdat we willen dat ze vrij durven vragen en praten over Jonathan."

Nog een emotie die ze dagelijks meedraagt: frustratie. "Omdat hij maar niet wil inzien hoe ontzettend fout hij zit met zijn leugens. Dan zit hij in talkshows te vertellen dat wij geld willen verdienen over de rug van onze kinderen, terwijl we geen cent krijgen voor de medewerking aan de documentaire. Hij, daarentegen, probeert geld te verdienen met filmpjes op YouTube. Hij verwijt ons in zulke filmpjes dat we slechte ouders zijn, dat we onze kinderen beschadigen… dat is toch… dat geloof je toch niet… Ik zou zeggen: kijk nou eens naar jezelf. Maar nee, hij poetst het allemaal weg. In zijn werkelijkheid is alles de schuld van anderen."

De contactgroep van ouders van kinderen die met Jonathans hulp zijn verwekt, groeit nog altijd, zegt Joyce. "We proberen alle namen en woonplaatsen zo compleet mogelijk in kaart te brengen, zodat onze kinderen dat later niet hoeven te doen. Dat wordt nog wat als ze vriendjes en vriendinnetjes gaan krijgen… dan moeten we dus steeds in die lijst kijken."

Of ze dat écht van plan is? "Ja", zegt ze, "dat ga ik echt doen. Dat is natuurlijk niet leuk, maar het risico is gewoon erg groot."

En dan nog zal er altijd twijfel blijven bestaan, zegt Joyce, omdat lang niet iedereen contact wil met de anderen. "Er zijn er genoeg die er geen actie op willen ondernemen. Dat is hun goed recht, uiteraard. Daarnaast is het bijna onmogelijk een beeld te krijgen van alle rietjes met Jonathans sperma die via de Deense spermabank Cryos verspreid zijn over de wereld. Een compleet beeld zullen we daarom nooit krijgen."

Haar strijd en de documentaire van Netflix hebben 'al veel in beweging gezet', zegt ze. "Ten eerste zijn ouders er nu veel meer alert op dat er massadonoren zijn. Daarnaast doen veel klinieken en ziekenhuizen onderzoek naar hun eigen verleden, dat heeft al veel misstanden aan het licht gebracht, zoals in het Rijnstate in Arnhem en het LUMC in Leiden."

Joyce zegt dat ze doorgaat met haar verhaal te vertellen 'totdat er internationaal iets verandert'. "Er moet een databank komen met profielen van donoren, zodat het meteen opvalt als een bepaald profiel te vaak voorkomt. Dat zijn we aan onze kinderen verplicht."

Zondaginterview

Elke zondag publiceren we een interview in tekst en foto's van iemand die iets bijzonders doet of heeft meegemaakt. Dat kan een ingrijpende gebeurtenis zijn waar diegene bewonderenswaardig mee omgaat. De zondaginterviews hebben gemeen dat het verhaal van grote invloed is op het leven van de geïnterviewde.

Ben of ken jij iemand die geschikt zou zijn voor een zondaginterview? Laat het ons weten via dit mailadres: zondaginterview@rtl.nl

Lees hier de eerdere zondaginterviews.