Voorstel D66 voor minimumleeftijd van 15 jaar voor sociale media

In Australië zijn sociale media vanaf volgend jaar verboden voor kinderen onder de 16 jaar. En ook hier in Nederland laait de discussie op. De handen van D66 jeuken om het Australische voorbeeld ook hier over te nemen, maar dan pleit de partij voor een minimale leeftijdsgrens van 15 jaar. 

"Landen als Denemarken en Frankrijk pleiten ook voor een leeftijdsgrens van 15 jaar. We willen dit graag Europees gaan regelen. Want samen met andere landen kunnen we grote techbedrijven effectief aanpakken. Daarom kiezen we ook voor 15 jaar", zegt D66'er Van der Werf. 

Zo denken jongeren zelf over een verbod op social media voor kinderen onder de 15: 

Urenlang op TikTok of Instagram, het is voor veel jongeren dagelijkse kost. "Doordeweeks zit ik er drie uur op per dag, maar in het weekend kan het wel oplopen tot acht uur", zegt de 14-jarige Pim. "Sommige mensen denken dat hun hele leven zich afspeelt op sociale media", zegt leeftijdsgenoot Nadia. "Ik kan wel zonder, want zie ook veel nepnieuws voorbij komen."

Grote invloed op brein

Sociale media hebben een grote invloed op de ontwikkeling en mentale gezondheid van kinderen. Verslavende algoritmes maken kinderen kwetsbaar, blijkt uit onderzoeken. Van der Werf: "Het houdt kinderen eindeloos bezig, verstoort hun slaap, concentratie en beïnvloedt de schoolprestaties. En het heeft invloed op het zelfbeeld van kinderen. Dit moeten we stoppen."

Nu geldt al wel dat gebruikers van de meeste sociale mediaplatforms 13 jaar of ouder moeten zijn, al is die leeftijdsgrens in de praktijk eenvoudig te omzeilen door het opgeven van een valse geboortedatum.  Kinderen doen dat ook massaal,  met name op de populairste platforms Snapchat en TikTok.

Is dit voorstel dan geen wassen neus?  En is het wel te handhaven? "De techreuzen moeten zelf een waterdicht leeftijdsverificatiesysteem maken. En dat kan gewoon, alleen hebben ze er geen belang bij. Ik vind dat er regels moeten komen dat ze dat wél doen. En vervolgens kunnen we dan gewoon handhaven. Met controles en desnoods met boetes", zegt Van der Werf.

Niet voor WhatsApp 

Sociale media kan ook heel handig zijn voor kinderen,  zoals bijvoorbeeld apps als WhatsApp. "WhatsApp wil D66 dus niet verbieden voor jongeren onder de 15 jaar. Deze apps zijn gericht op privécommunicatie tussen ouders en vrienden en hebben geen verslavende algoritmes en tracken het surfgedrag niet."

Of er een meerderheid is in de Tweede Kamer voor het voorstel van D66 wordt later duidelijk. Deze week praten ze er in Den Haag over.

Hoe verslavend social media kan zijn, kun je zien in deze video:

Werkt het?

Patti Valkenburg, hoogleraar Jeugd en Media aan de Universiteit van Amsterdam, maakt zich ook zorgen over de schadelijke gevolgen van sociale media. "Wetenschappelijk onderzoek uit 2020 concludeert ook dat sociale media schadelijk is voor 10 procent van de kinderen. Sindsdien is dat cijfer alleen maar gestegen. Vooral meisjes lijden eronder en dan moet je vooral denken aan een dalend zelfvertrouwen."

Wie gaat het handhaven?

Valkenburg noemt het schadelijkste de algoritmes van de techbedrijven. "Via slinkse trucjes blijven kinderen aan dat scherm gekluisterd en is het echt verslavend."

Valkenburg vervolgt: "Al moeten we zeker ook niet vergeten dat jongeren ook leren van sociale media en het zorgt voor ontspanning. Het hoort bij deze tijd."

Is dit een goede oplossing?

Of een minimale leeftijd van 15 jaar een goede oplossing is?  "Sociale media zijn nu al verboden voor kinderen onder de 13 jaar. Maar het punt is, de techbedrijven houden zich daar niet aan en er is niemand die dat controleert. De handhaving faalt. Dus waarom zou een leeftijdsgrens dan wel werken?" 

In plaats van nieuwe regels invoeren, is het hoog tijd wetten die er al zijn, beter te handhaven, vindt de hoogleraar.