RTL onderzocht haatreacties op eigen insta-accounts: 'Verbaasd over hoge percentages'

RTL deed onderzoek over de periode 1 januari tot en met 30 juni van dit jaar en keek naar de Instagramkanalen van Videoland, RTL Nieuws, RTL Boulevard en RTL zelf. Van alle ruim 210.000 geplaatste comments, was bijna één op de tien hiervan haatdragend. 

Voorbeelden daarvan lopen uiteen. Van 'Wegwezen met dat buitenlands opvreettuig' tot aan 'Super lelijk wijf'. In het onderzoek zijn haatcomments meegenomen die gericht zijn op gender, LHBTIQ+ en etniciteit. 

Wat is haat?

Voor het onderzoek definieerde RTL haatcomments op twee verschillende manieren. Namelijk:

1. Als een reactie gericht is tegen een individu en het individu beledigt
    
2. Als een reactie gericht is tegen een groep die een bepaald identiteitskenmerk deelt en de groep - of een individu dat tot die groep behoort - beledigt op basis van dat kenmerk (denk aan discriminatie op basis van gender, seksualiteit, etniciteit, leeftijd, lichaamsvorm) 

Het onderzoek is onderdeel van een bredere campagne van RTL waarin de impact van haatreacties centraal staat. RTL wil het onderwerp agenderen met als doel dat haat nooit normaal wordt. 

RTL Nieuws benaderde 22 Instagramgebruikers die met regelmaat haatcomments plaatsten onder posts van @rtlnieuws, om in gesprek te gaan. Velen wensten hier niet aan mee te werken of reageerden simpelweg niet. 

Veel haatreacties mensen van kleur

Uit het onderzoek blijkt dat voornamelijk mensen van kleur en queer vrouwen het grootste slachtoffer zijn van online haat op de verschillende kanalen van RTL. Daarnaast krijgen posts met vrouwen meer haat dan mannen, maar is het verschil redelijk klein: 11,4 procent om 10,3 procent. 

Mensen van kleur ontvangen anderhalf keer zoveel haat als witte mensen. De groep die daarna het meest te maken krijgt met haat zijn queer mensen. Zij ontvangen 49 procent meer haatreacties dan mensen die niet queer zijn.

"Het is een aanzienlijk deel, één op de tien", zegt Sander van Haperen, politiek socioloog van de Universiteit van Amsterdam en als mede-auteur betrokken bij het onderzoek van RTL. 

"Dat vrouwen, mensen van kleur en mensen die onderdeel zijn van de LHBTIQ+-gemeenschap vaker te maken krijgen met haat is niet nieuw", zegt hij. "Maar het resultaat is niet minder schokkend. En we moeten het niet normaal gaan vinden. Het is belangrijk om eerst de omvang en de aard van het probleem in kaart te brengen voor we verdere vervolgstappen nemen. In vervolgonderzoek willen we in kaart brengen wie deze mensen zijn en waarom ze dit doen."

Vrouwenhaat en racistische motieven

"Op basis van eerdere onderzoeken kunnen we wel alvast zeggen dat er vaak verschillende factoren meespelen", zegt Van Haperen. "Onder andere racistische motieven, vrouwenhaat, maar ook meeloopgedrag en pestgedrag. We ontwikkelen een aanpak die inspeelt op die verschillende motieven."

Sven Sauvé, CEO van RTL, zegt verbaasd te zijn over de uitkomsten. "Aan de start van het onderzoek hadden we het vermoeden dat het probleem van online haat groot is, en toch zijn we verbaasd over de hoge percentages. Onze zorg is dat deze verharding in de samenleving de representatie van specifieke groepen in onze programma’s onder druk zet, waardoor de kans bestaat dat ze letterlijk uit beeld verdwijnen."

"Ons doel is om programma's te maken waarin mensen zich kunnen herkennen, of waarin ze een kijkje krijgen in het leven van de ander. Dat is de kracht van media, en we zullen er alles aan doen om die missie en daarmee de diversiteit in onze programma’s te waarborgen."

Reacties uitzetten

De hoofdredactie van RTL Nieuws laat weten dat de redactie zich bewust is van de aanwezigheid van haatcomments onder haar posts op Instagram. "Bij RTL Nieuws modereren we waar mogelijk en zijn we soms genoodzaakt mensen de toegang tot onze sociale media-pagina's te verbieden. In die gevallen zijn onze huisregels overtreden. De platformen hebben hier zelf ook tools voor, maar te weinig om dit te voorkomen."

"We kiezen er soms voor om verhalen te delen en bij voorbaat de reacties uit te zetten, omdat we uit ervaring weten dat het een kwestie van seconden is voordat het bashen begint. We zien hiervoor een verantwoordelijkheid voor onszelf als nieuwsmerk. Om geïnterviewden en mensen die wij portretteren, te beschermen."