PVV voorbeeld voor Vlaamse rechts-radicalen die hopen op macht

Als je dacht dat we in Nederland veel te kiezen hebben met dat enorme stembiljet, dan is dat nog niets vergeleken met wat er in België allemaal gekozen kan worden op 9 juni. De Belgen stemmen voor het Europees Parlement, voor de Kamer van volksvertegenwoordigers (vergelijkbaar met de Tweede Kamer), een Vlaams Parlement, een Waals Parlement, een Brussels Hoofdstedelijk Parlement en het Parlement van de Duitstalige Gemeenschap.

Hoewel het politieke debat enigszins vergelijkbaar is met dat in Nederland, zorgen juist al die verschillende regeringslagen, met bovendien hele verschillende politieke kleuren, er mede voor dat radicaal-rechts in België, in de vorm van de partij Vlaams Belang, weinig kans maakt op de macht. Terwijl die partij volgens de peilingen op zo'n 25 procent van de Vlaamse stemmen kan rekenen en daarmee waarschijnlijk de grootste wordt.

Nederland als voorbeeld

De verkiezingen in Nederland zijn alweer even geleden, maar de presentatie van het hoofdlijnenakkoord kwam precies op een goed moment voor Vlaams Belang. Lijsttrekker Tom van Grieken verwijst sindsdien maar wat graag naar de winst én regeringsdeelname van de PVV.

"Ik denk dat het voor hem heel belangrijk is om de boodschap mee te geven: het kan", zegt Ike Picone, professor media en journalistiek aan de Vrije Universiteit Brussel. "Want dat is traditiegetrouw een van de moeilijkste punten. Als niemand met hem in een coalitie gaat, dan is een stem op die partij een weggegooide stem." En dus probeert Vlaams Belang de kiezer ervan te overtuigen dat het deze keer misschien anders is. 

"Maar ik denk ook dat hierdoor Bart de Wever zijn boodschap heeft gesterkt dat de NVA niet gaat samenwerken met het Vlaams Belang", zegt Peter Van Aelst, professor politieke wetenschappen aan de Universiteit Antwerpen. De NVA is een Vlaams-nationalistische liberale conservatieve partij, die momenteel de grootste is in Vlaanderen. Bart de Wever is de partijvoorzitter. 

Cordon sanitaire

"Tot die tijd was daar nog wat onduidelijkheid over, maar nu lijkt die deur wel echt dicht", vervolgt Van Aelst. "Bij jullie in Nederland is daar door de VVD een strategische fout gemaakt. Door te zeggen dat ze wel eventueel met Wilders wilden regeren, werd de PVV ineens een alternatief, steeg de partij in de peilingen en won de verkiezingen." Van Aelst zegt wel dat hij er 'geen seconde' aan twijfelt dat het Vlaams Belang de grootste zal worden, maar zoals het er nu voorstaat niet groot genoeg om nodig te zijn voor een coalitie. 

En die dichte deur is belangrijk, want in België is er al sinds de jaren 90 een 'cordon sanitaire', een afspraak tussen de partijen onderling dat ze nooit een coalitie zullen vormen met extreemrechts. 

De partijen lijken er dan ook alles aan te doen om Vlaams Belang niet in de kaart te spelen. Terwijl in Nederland migratie door meerdere partijen als verkiezingsthema werd gebruikt, is dat in Vlaanderen veel minder het geval. "Andere partijen proberen het debat in een andere richting te sturen", zegt Picone. "Want wanneer ze op dat thema in concurrentie gaan met Vlaams Belang, dan weten ze dat ze dat niet winnen."

Migratie en de problemen met asielopvang spelen zeker een rol bij de kiezers, maar volgens zowel Picone als Van Aelst is de economische situatie, de portemonnee van de Vlaming, meer onderwerp van gesprek in de lopende campagne.

Maar er zijn inhoudelijk best wat punten waarop Vlaams Belang en de NVA het met elkaar eens lijken te zijn. Zo wil de NVA bijvoorbeeld ook een streng asiel- en migratiebeleid, het liefst zelfs 'helemaal geen asielzoekers'. Ook pleit de partij ervoor dat Vlaanderen stapsgewijs onafhankelijk moet worden.

"Hoewel er op een aantal vlakken raakpunten zijn, denk ik toch dat Bart De Wever het Vlaams Belang ziet als een partij die echt mensen uitsluit", zegt Van Aelst. "Vanuit zijn ideologie gelooft hij dat hij niet zo is." Maar de belangrijkste reden is misschien wel een praktische: "De NVA weet dat als ze in Vlaanderen zouden samenwerken met het Vlaams Belang, dat ze dan op federaal niveau zichzelf buitenspel zetten", verklaart Van Aelst. 

Verschil Vlaanderen en Wallonië 

Want, de Belgische verkiezingen zijn natuurlijk meer dan alleen de strijd om de macht in Vlaanderen. Er wordt ook op federaal niveau gestemd. Van oudsher is er een scherpe deling tussen het rechtsere en liberalere Vlaanderen en het linksere en socialistischere Wallonië. België is niet alleen verdeeld door de taal, maar ook door de geschiedenis en economie in de verschillende regio's. 

"Vlaanderen teert op de succesvolle transitie van landbouw naar meer diensten en innovatie, Wallonië is nog altijd het verval van de industrie aan het verwerken", zegt Picone. Hoewel ook in Wallonië de socialisten iets lijken te verliezen aan centrumrechts, zal dat nooit zoveel zijn dat er op federaal niveau een rechtse regering te vormen is.

Maar er is nog een reden waarom radicaal-rechts geen voet aan de grond krijgt in Wallonië: het cordon sanitair médiatique. Ook media hadden afgesproken om geen platform te geven aan extreemrechts en antidemocratisch gedachtengoed. "Dat betekent niet dat je er helemaal niet over bericht, maar dat er geen rechtstreekse interviews zijn en dat ze die partijen niet uitnodigen voor debatten op televisie", zegt Picone. "In Vlaanderen is inmiddels de gedachte: als zo'n partij verkozen is, dan moet je die ook aan het woord laten en zendtijd geven."

Er is weleens kritiek op Waalse media dat ze makkelijk praten hebben. In Wallonië is er immers niet zo'n grote radicaal-rechtse partij. "Toch denk ik ook dat media in Wallonië ook zo waardegedreven zijn dat wanneer zo'n situatie zich zou voordoen, ze wel zouden proberen het cordon sanitaire vol te houden."

Het Vlaams Belang houdt er daarom wel rekening mee dat ze waarschijnlijk niet aan de onderhandelingstafel komen te zitten, denkt Van Aelst. "Of daar enige vorm van verzet tegen zal komen, hangt af van hoe groot de overwinning is."