Waarom Egypte de grens met Gaza voorlopig gesloten houdt
Een massale volksverhuizing. Israël gaf afgelopen weekend aan dat ruim een miljoen inwoners in het noorden van de Gazastrook naar het zuiden moesten trekken. Het kleine stukje grens met Egypte lijkt op het eerste oog één van de weinige mogelijkheden voor de Palestijnen op een uitweg, maar toch hoeven ze daar niet op te hopen. "Er zijn voor Egypte genoeg redenen om de grenzen dicht te houden."
In bijna het meest zuidelijke puntje van de Gazastrook ligt de enige grensovergang van het gebied met Egypte. Sinds Hamas in 2007 aan de macht kwam in het gebied is de controle vanuit Egypte bij de grensovergang flink verscherpt. Ook werd de instroom van goederen en mensen flink beperkt. In 2008 versterkte Egypte de grensafscheidingen, nadat duizenden Palestijnen de grens waren overgegaan toen een metershoge metalen muur werd opgeblazen.
"En ik verwacht niet dat Egypte die grensovergang snel weer opent", zegt Midden-Oostendeskundige Maurits Berger. "Daar hebben ze echt genoeg redenen voor."
"Egypte heeft zelf al heel veel interne problemen. Een vluchtelingenstroom is niet iets dat ze zomaar even makkelijk zouden kunnen opvangen. Ook zal het Egyptische regime vrezen dat er tussen de vluchtelingen mogelijk ook Hamasstrijders zitten. En dat terwijl er in de Sinaïwoestijn, het gebied dat je betreedt als je de grens oversteekt, zich al kleine terroristische groeperingen zich ophouden", zegt Berger.
Maar er zijn ook andere redenen, die onder andere blijken uit de woorden van de Egyptische president Abdel Fattah el-Sisi. Hij riep de Palestijnen op hun eigen land niet te verlaten.
Amerikaanse geldstroom
Volgens Berger heeft dat te maken met een vrees van de Palestijnen en andere Arabische landen. "In 1948 vertrokken honderdduizenden mensen uit hun huizen en die zijn nooit meer teruggegaan, dat werd toen de Nakba genoemd, oftewel de catastrofe. In 1967 zijn er ook veel Palestijnen 'tijdelijk' vertrokken en nooit meer teruggekomen. Iedereen vreest dat als Egypte nu Palestijnse vluchtelingen toe zou laten dat het ook hier niet bij een tijdelijke oplossing blijft, maar dat de opvang permanent wordt."
"En daarnaast zijn er ook nog de Camp David-akkoorden", stelt Berger, "Hierin zegde de VS Egypte ieder jaar anderhalf miljard dollar steun toe voor militaire doeleinden, maar sprak Egypte ook af dat het de grens met de Palestijnen dicht zou houden. Het militaire regime dat nu in Egypte aan de macht is, zal dat niet willen riskeren kwijt te raken."
Los van de politieke redenen, zijn er ook nog logistieke bezwaren. "Ik ben weleens door die grensovergang bij Rafah gegaan, het is niet bepaald een vierbaansweg daar. Je schuifelt echt achter elkaar heen, er vinden flinke veiligheidscontroles plaats, het zou ontzettend lang duren om de Palestijnen daardoorheen te krijgen", zegt Berger.
"En als dat al lukt, is er in de Sinaïwoestijn vervolgens niks. Het is daar een woestijn en bergachtig gebied. Er zijn geen sanitaire voorzieningen, geen voedsel en geen onderdak."
Internationale hulp
Daarover zei een Israëlische oud-minister van Buitenlandse Zaken bij nieuwszender Al Jazeera eerder al dat dat geen probleem hoeft te vormen. "We zeggen niet tegen de mensen uit Gaza dat ze maar naar het strand moeten gaan en dat ze daar verdrinken. Het idee is dat ze tijdelijk naar de Sinaïwoestijn gaan en dat de internationale gemeenschap, inclusief wij, hen daar helpen met alle benodigdheden zoals ook met de Syriërs gebeurde. In de tussentijd kunnen wij dan Hamas uitschakelen."
Op die gedachte kreeg de oud-minister veel kritiek en ook Berger kan zich niet in deze uitspraak vinden. "Dit is echt een heel erg oude, klassieke Israëlische gedachte. Breng de Arabieren maar onder bij de Arabieren, daar is genoeg plek. Zo werkt het natuurlijk niet."
Ondertussen wordt de situatie in de Gazastrook steeds nijpender, ziet ook Midden-Oostencorrespondent Olaf Koens. "Er is een tekort aan van alles op dit moment. We weten van artsen bijvoorbeeld dat er een nijpend tekort is aan medicijnen, dat sommige operaties inmiddels zonder verdoving moeten worden uitgevoerd."
"Maar ook de voedseltekorten zijn problematisch. Israël zegt dat het de watertoevoer in het zuiden van Gaza heeft hersteld, we zien daar beelden van lange rijen van mensen met jerrycans. Maar om water door te pompen heb je ook stroom nodig, en ook daar is een enorm tekort aan. Sommige huishoudens kunnen bijvoorbeeld alleen nog hun telefoons opladen met geïmproviseerde zonne-opladers."
Internationale druk
Toch denkt Koens dat er uiteindelijk hulpgoederen Gaza binnen zullen komen, onder druk van de internationale gemeenschap. "Het feit dat het Israëlische grondoffensief in Gaza nog steeds niet begonnen is lijkt er op te wijzen dat er onderhandelingen zijn. Dat is in ieder geval een goed teken voor de Palestijnen in de Gazastrook die dubbele nationaliteiten hebben, ook dat zal onderdeel zijn van onderhandelingen."