Elke minister zijn eigen 'Caroliene': wat doet zo'n rots in de branding?
"Caroliene!" Even leek de minister-president van zijn stuk, tijdens het partijleidersdebat van de NOS, gisteren. Mark Rutte had een black-out en zocht steun bij zijn rots in de branding: politiek assistent Caroliene Hermans. Wat doet zo iemand?
Met zijn noodkreet zette Rutte de schijnwerpers op een beroepsgroep die gewend is in de schaduw van de macht te opereren. De politiek assistent (P.A., spreek uit op z'n Nederlands als pee-aa), de spin-in-het-web tussen ministerie, partij en Tweede Kamer, zie je normaal gesproken nooit.
De namen van deze ministeriële lakeien liggen bij het grote publiek zeker niet voor op de tong.
(Tekst gaat verder onder video.)
Onderweg wacht het pluche
Maar heel het land kent nu 'Caroliene'. Caroliene Hermans is sinds het aantreden van het huidige kabinet Rutte-III de assistent van Mark Rutte. Ze volgde in die functie haar zus Sophie Hermans op. Voordat ze de steun en toeverlaat werd van Mark Rutte assisteerde ze toenmalig staatssecretaris Eric Wiebes op het ministerie van Financiën.
Het is geen ongebruikelijk politiek carrièrepad, weet hoogleraar Bestuurskunde Caspar van den Berg (Rijksuniversiteit Groningen). Een paar jaar aan de zijde van een bewindspersoon kan je ver brengen. Ergens onderweg wacht het pluche. "De generatie van P.A.'s die eind jaren '90, begin jaren '00 begon, zien we nu als politicus terug", zegt hij tegen RTL Z.
Van P.A. naar politicus
Neem Bente Becker en Sophie Hermans, de zus van Caroliene. Na een aantal jaar respectievelijk Henk Kamp en Mark Rutte te hebben geassisteerd zijn beide nu zelf lid van de Tweede Kamer.
Liesje Schreinemacher, de P.A. van oud-minister Jeanine Hennis, is nu nog advocaat, maar hoopt later dit jaar gekozen te worden tot lid van het Europees Parlement. Ze staat op plek vijf.
"Je ziet steeds meer mensen in het parlement die eerst rondjes om andere politici hebben gedraaid."
En het hoeft niet bij de achterste bankjes van de Tweede Kamer te blijven. De huidige minister Hugo de Jonge (CDA) was de assistent van onder meer oud-premier Jan Peter Balkenende en nog een paar andere bewindslieden.
Gepokt en gemazeld
Het P.A.-schap kan een handige opstap zijn naar een eigen politieke carrière. "Je weet wat het inhoudt om een effectief politicus te zijn", zegt Liesje Schreinemacher. "Je moet van de inhoud zijn, maar je moet ook je speerpunten heel scherp op het netvlies hebben. Dat heb ik bij Jeanine gezien."
(Tekst gaat verder onder foto.)
Bovendien zie je vanaf de zijlijn wat het betekent om politicus te zijn. "Als je zelf politicus wordt zal het altijd anders zijn, maar je hebt wel gezien wat het inhoudt. Wat voor beslag het op het leven van mensen legt, maar ook wat je ervoor terugkrijgt. Je kunt mooie dingen bereiken, maar krijgt soms ook ellende over je heen", aldus Schreinemacher.
Gepokt en gemazeld zijn in het politieke proces, het handwerk kennen: dat zijn gunstige eigenschappen voor een politicus, volgens hoogleraar Van den Berg. "Maar aan de andere kant zie je steeds meer mensen in het parlement die eerst rondjes om andere politici hebben gedraaid. Terwijl je ook mensen wil die eerst iets in de maatschappij hebben gedaan, hun sporen hebben verdiend en vervolgens de politiek in zijn gegaan", vervolgt hij.
Dertigers
Van den Berg deed onderzoek naar politiek assistenten in binnen- en buitenland. Wat opvalt: het zijn doorgaans dertigers in hun tweede of derde baan. Vaak hebben ze al een beetje politieke of bestuurlijke ervaring - bijvoorbeeld bij de jongerenpartij, of een lokale afdeling.
De huidige P.A.'s waren bijvoorbeeld eerder persvoorlichter of beleidsmedewerker bij de Tweede Kamerfractie, liepen stage op het Binnenhof of waren raadslid. Een van de belangrijkste eigenschappen: dag en nacht voor de bewindspersoon klaar staan.
'Het houdt nooit op'
"Jouw enige belang is dat van de minister", vertelt Schreinemacher. Dat maakt het een veeleisende baan, vult Anoushka Schut aan, die P.A. was van Edith Schippers tijdens Rutte I (2010-2012). "Je moet er altijd zijn, het houdt nooit op. Toen ik zelf Kamerlid werd - ook een drukke baan - kreeg ik zelf weer regie over mijn agenda. Dat voelde als meer ruimte."
Wat een politiek assistent precies op een dag doet is geen vast gegeven. "Elke bewindspersoon kan de functie van P.A. een beetje naar eigen inzicht invullen. Soms wordt iemand minister met heel veel politieke ervaring, maar weinig inhoudelijke kennis. Dan zoek je iemand die het ministerie goed kent", legt Van den Berg uit.
Politiek dier
Maar soms is het andersom en wordt een vakspecialist minister die geen insider is op het Binnenhof. Dan wil je juist een politiek dier.
Hoe de functie precies ook wordt ingevuld, de P.A. is de laatste jaren steeds belangrijker geworden. "Als je het gewone ambtenaren vraagt, zullen zij de rol van P.A. kleiner maken: een doorgeefluik met weinig invloed. Tegelijkertijd leven we in een tijd waarin wetsvoorstellen alleen naar de Tweede Kamer worden gestuurd als we weten dat er een meerderheid is. De P.A.'s zijn de mensen die onderzoeken of ergens voldoende steun voor is, vooraf. Dat wheelen en dealen is hun taak geworden."
Schaduwkabinet
In de kantlijn van die vergaderingen en gesprekken doen de jonge P.A.'s een hoop relevante contacten op voor het verdere verloop van hun carrière. Alle P.A.'s zien elkaar ook geregeld. De P.A. van de minister-president coördineert dat soort overleggen, waarin zaken afgestemd worden. Als het ware een soort schaduwkabinet.
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Alvast om te oefenen? Het is niet ondenkbaar dat Caroliene Hermans ooit zelf in de spotlights staat, tijdens een groot tv-debat in de toekomst. "Dat is zeker niet uitgesloten", besluit Van den Berg.
Het C.V. van een P.A.
- 2017-heden: Politiek assistent minister-president Mark Rutte
- 2014-2017: Politiek assistent staatssecretaris Eric Wiebes
- 2012-2014: Politiek assistent wethouder Eric Wiebes (Amsterdam)
- 2011-2012: Young Executive Boer & Croen
- 2009: Stagiaire Tweede Kamerfractie VVD